شیل و یا پلمه سنگ چیست؟
شیل، هر یک از گروهی از سنگهای رسوبی ریزدانه و چند لایه متشکل از ذرات به اندازه سیلت و رس را شامل می شود. شیل فراوان ترین سنگ های رسوبی است که تقریباً 70 درصد از این نوع سنگ در پوسته زمین وجود دارد. برای مطالعه کامل مقاله با مجله علمی آندرومدامگ همراه باشید.
شیل ها اغلب با لایه هایی از ماسه سنگ یا سنگ آهک یافت می شوند. آنها معمولاً در محیط‌هایی تشکیل می‌شوند که گل‌ها، سیلت‌ها و سایر رسوبات توسط جریان‌های انتقالی ملایم رسوب کرده و فشرده می‌شوند، به عنوان مثال، کف اقیانوس‌ها، حوضه‌های دریاهای کم عمق، دشت‌های سیلابی رودخانه‌ها و پلایاها را شامل می شود. بیشتر شیل‌ها در ورقه‌های وسیعی با ضخامت چند متری وجود دارند، اگرچه برخی در سازندهای عدسی شکل ایجاد می‌شوند.
شیل ها به طور مشخص از حداقل 30 درصد کانی های رسی و مقادیر قابل توجهی کوارتز تشکیل شده اند. آنها همچنین حاوی مقادیر کمتری کربنات ها، فلدسپات ها، اکسیدهای آهن، فسیل ها و مواد آلی هستند. برخی از شیل‌های غنی از مواد آلی که شیل‌های نفتی نامیده می‌شوند، که حاوی کروژن می باشد و (مخلوط شیمیایی پیچیده از هیدروکربن‌های جامد حاصل از مواد گیاهی و حیوانی) در مقادیر کافی برای تولید نفت در هنگام قرار گرفتن در معرض گرمای شدید هستند.
شیل ها معمولاً ساختاری چند لایه دارند و شکافت پذیر هستند. به عنوان مثال، آنها تمایل به تقسیم شدن به لایه های نازک را نشان می دهند که معمولاً موازی با سطح صفحه تخت هستند. خواص فیزیکی مانند نفوذپذیری و شکل پذیری تا حد زیادی به اندازه دانه های کانی های تشکیل دهنده بستگی دارد. رنگ شیل در درجه اول توسط ترکیب تعیین می شود. به طور کلی، هر چه محتوای آلی شیل بیشتر باشد، رنگ آن تیره تر است. وجود هماتیت و لیمونیت (اکسید آهن هیدراته) باعث ایجاد رنگ‌های مایل به قرمز و بنفش می‌شود، در حالی که اجزای معدنی غنی از آهن به رنگ‌های آبی، سبز و سیاه را ایجاد می‌کنند. از سوی دیگر، شیل های آهکی (آنهایی که درصد کلسیت زیادی دارند)، خاکستری روشن یا مایل به زرد هستند.
شیل ها از نظر تجاری مهم هستند و کاربردهای زیادی به ویژه در صنعت سرامیک دارند. آنها یک ماده خام با ارزش برای کاشی، آجر و سفال هستند و منبع اصلی آلومینا برای سیمان پرتلند هستند. علاوه بر این، پیشرفت در روش های بازیابی ممکن است روزی نفت شیل را به منبعی عملی برای نفت مایع تبدیل کند.