انریکو فرمی (Enrico Fermi) یکی از بزرگ‌ترین فیزیکدانان قرن بیستم و از تأثیرگذارترین دانشمندان در حوزه فیزیک هسته‌ای و مکانیک آماری است. او به‌خاطر دستاوردهایش در زمینه فیزیک نظری و تجربی شناخته شده است و به “پدر انرژی هسته‌ای” معروف است.
زندگی‌نامه
تولد 29سپتامبر 1901، رم، ایتالیا.
مرگ 28 نوامبر 1954، شیکاگو، ایالات متحده
انریکو فرمی در یک خانواده متوسط ایتالیایی به دنیا آمد و از کودکی استعداد خارق‌العاده‌ای در ریاضیات و فیزیک از خود نشان داد. او در دانشگاه پیزا تحصیل کرد و در دهه 1920 به یکی از پیشگامان نظریه‌های مکانیک آماری و کوانتومی تبدیل شد.
دستاوردهای علمی
1. پایه‌گذاری فیزیک نوترونی:
فرمی یکی از اولین دانشمندانی بود که از نوترون‌ها برای شکافت اتم‌ها استفاده کرد. او کشف کرد که نوترون‌های کند می‌توانند واکنش‌های هسته‌ای مؤثرتری ایجاد کنند. این کشف پایه‌ای برای توسعه راکتورهای هسته‌ای بود.
2. نظریه فرمی درباره واپاشی بتا:
فرمی نظریه‌ای برای توصیف واپاشی بتا ارائه داد که تعامل ضعیف را توضیح می‌دهد. این کار او اساس فیزیک ذرات بنیادی را شکل داد.
3. اولین راکتور هسته‌ای جهان:
در سال 1942، فرمی تیمی را در دانشگاه شیکاگو رهبری کرد که موفق به ساخت اولین راکتور هسته‌ای جهان (Chicago Pile-1) شد. این راکتور اولین واکنش زنجیره‌ای هسته‌ای کنترل‌شده را انجام داد و راه را برای تولید انرژی هسته‌ای هموار کرد.
4. مدل‌های آماری:
فرمی همراه با پل دیراک، آمار فرمی-دیراک را توسعه داد. این مدل برای توضیح رفتار ذراتی مانند الکترون‌ها و نوترون‌ها که از اصول آماری خاصی پیروی می‌کنند، استفاده می‌شود.
نقش در پروژه منهتن:
فرمی یکی از اعضای کلیدی پروژه منهتن بود که به ساخت اولین بمب اتمی منجر شد. او در بخش‌های نظری و عملی پروژه مشارکت داشت و دانش او نقش مهمی در موفقیت این پروژه داشت.
جوایز و افتخارات
جایزه نوبل فیزیک (1938):
برای کشف عناصر رادیواکتیو جدید ناشی از بمباران نوترونی و توسعه روش‌های مربوط به فیزیک هسته‌ای.
میراث علمی
نام عنصر شماره 100 جدول تناوبی که به افتخار او نام گذاری شده است
Fermilab : مرکز تحقیقات فیزیک ذرات در ایالات متحده، به نام او نام‌گذاری شده است.
ویژگی‌های شخصیتی
فرمی نه‌تنها یک نظریه‌پرداز برجسته بود، بلکه توانایی او در انجام آزمایش‌های دقیق و طراحی ابزارهای علمی، او را به یکی از معدود دانشمندانی تبدیل کرد که هم در فیزیک نظری و هم در فیزیک تجربی تأثیرگذار بودند.
او به داشتن رویکردی ساده و شهودی برای حل مسائل پیچیده شهرت داشت.
انریکو فرمی با دانشمندان زیر نیز همکاری داشته است:
- هانس بته
- رابرت اوپنهایمر
- ادوارد تلر
- لئو زیلارد
- جان فون نویمان
- نیلز بور
- ارنست لارنس
- جیمز چادویک
- ریچارد فاینمن
- آرتور کامپتون