آد هسل کیست؟

آد هَسِل (Odd Hassel) یکی از برجسته‌ترین دانشمندان تاریخ علم نروژ است؛ شیمی‌دانی که نقش مهمی در درک ساختارهای فضایی مولکول‌ها ایفا کرد و به‌سبب همین دستاورد در سال ۱۹۶۹ موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی شد. او در ابتدای قرن بیستم در شهر اوسلو به دنیا آمد، در دورانی که دانش شیمی در حال گذر از مرحله‌ی تجربی به عصر مولکولی و نظری بود. هسل با نبوغ و دقت خود توانست پلی بین مشاهده و تئوری بسازد، و مفهوم مهم «پیکربندی فضایی» یا Conformational Analysis را در مولکول‌های آلی مطرح کرد، مفهومی که امروز پایه‌ی طراحی داروهای مدرن و مواد پیچیده‌ی شیمیایی است.

کار او به این معنا بود که مولکول‌ها، برخلاف تصور ساده‌ی دو‌بعدی، در فضا حرکت کرده و شکل واقعی‌شان بر ویژگی‌هایشان اثر می‌گذارد. این درک تازه بعدها راه را برای توسعه‌ی شیمی کوانتومی و بیوشیمی ساختاری باز کرد. هسل نه فقط یک پژوهشگر دقیق، بلکه ذهنی فلسفی داشت؛ کسی که در پسِ نظم و شکل مولکول‌ها، نوعی هماهنگی در طبیعت را می‌دید.

می‌توان گفت Odd Hassel نماد پیوند علم، شهود و زیبایی در سطح مولکولی است   و همانند دانشمندانِ بزرگ عصر خود، دانشی را بنا کرد که امروز در هر دارو، هر پلیمر، و هر سلول زنده ریشه دارد.

دستاورد های آد هسل چیست؟

کشف و معرفی مفهوم پیکربندی فضایی مولکول ها

این دستاورد پایه‌گذار شاخه‌ای از شیمی به نام تحلیل کونفورماسیونی است که مشخص می‌کند مولکول‌ها فقط ترکیب شیمیایی نیستند بلکه شکل فضایی آنها بر رفتارشان اثر می‌گذارد.

توسعهٔ روش آنالیز کونفورماسیونی در شیمی آلی

هسل با دقت ساختاری مولکول‌های آلی را بررسی کرد و نشان داد که چگونگی چرخش و زاویه پیوندها می‌تواند میزان پایداری و واکنش‌پذیری ترکیبات را تغییر دهد.

توضیح شکل صندلی و قایق در سیکلوهگزان

در این کار او نشان داد مولکول سیکلوهگزان دو ساختار فضایی دارد، یکی به شکل صندلی و دیگری قایق   که هر کدام انرژی متفاوتی دارند و باعث رفتارهای شیمیایی گوناگون می‌شوند.

اثبات تأثیر انرژی فضایی مولکول بر ویژگی های شیمیایی

هسل اثبات کرد که موقعیت اتم‌ها در فضا و زاویه‌ی بین پیوندها تعیین‌کننده انرژی کل مولکول است و همین تفاوت انرژی‌ها موجب تفاوت در واکنش‌های شیمیایی می‌شود.

ایجاد پایه علمی برای طراحی داروهای مدرن

با کشفیات او مشخص شد که در طراحی دارو باید شکل فضایی مولکول را لحاظ کرد، چون عملکرد دارو در بدن بستگی به تطابق سه‌بعدی آن با گیرنده‌های سلولی دارد.

گسترش درک ساختار سه بعدی ترکیبات آلی

تحقیقات هسل باعث شد دانش شیمی از دید دوبعدی فرمول‌ها فراتر برود و نگاه سه‌بعدی به مولکول‌ها به محور اصلی علم شیمی تبدیل شود.

دریافت جایزه نوبل شیمی در سال ۱۹۶۹

به پاس تمام این پژوهش‌ها و تأثیر عمیق بر شیمی مدرن، جایزه نوبل شیمی در سال ۱۹۶۹ به او داده شد تا اهمیت کشفیاتش در علم تثبیت شود.

تقویت پیوند میان شیمی تجربی و نظری

او با ترکیب مشاهدات آزمایشگاهی و مدل‌سازی ریاضی و نظری نشان داد که بین ساختارگیری مولکول‌ها و اصول مکانیک مولکولی رابطه‌ای دقیق و قابل پیش‌بینی وجود دارد.

پژوهش در زمینهٔ ترکیبات پیچیده و ساختار بلور

هسل مطالعاتی روی بلورهای آلی و معدنی انجام داد تا نشان دهد مولکول‌های سه‌بعدی چگونه در شبکه‌های منظم بلوری سازمان می‌یابند.

تأثیرگذاری بر شکل گیری شیمی کوانتومی و بیوشیمی ساختاری

دیدگاه او زمینه را برای توسعه شیمی کوانتومی فراهم کرد و بعد از او، دانشمندان توانستند بر اساس مدل‌های فضایی انرژی و حرکت اتم‌ها در مولکول را با معادلات کوانتومی توضیح دهند.