ابوالهول، موجودی اساطیری با بدن شیر و سر انسان، تصویری مهم در هنر و افسانه مصر و یونان. کلمه ابوالهول توسط دستور نویسان یونانی از فعل sphingein (“پیوند دادن” یا “فشرده کردن”) گرفته شده است، اما ریشه شناسی آن به افسانه مربوط نیست و مشکوک است. برای ادامه مقاله با مجله علمی آندرومدامگ همراه باشید. هزیود، اولین نویسنده یونانی که از این موجود نام برده است، آن رااسفینکس نامیده است.
ابوالهول چوبی
گفته می‌شود که ابوالهول بالدار تبس بوئوتی، معروف‌ترین در افسانه‌ها است، مردم را با درخواست پاسخ به معمایی که الهه ها به او آموخته‌اند وحشت زده کرد او از مردم می پرسید آن چیست که یک صدا دارد و در عین حال چهارپا و دو پا می‌شود. و سه پا؟-و هر بار که معما پاسخ نادرست داده می شد، مردی را می بلعید. سرانجام ادیپ پاسخ مناسب را داد: انسانی که در کودکی چهار دست و پا می‌خزد، وقتی بزرگ شد روی دو پا راه می‌رود و در پیری به عصا تکیه می‌کند. در آن زمان ابوالهول خود را کشت. از این داستان ظاهراً این افسانه رشد کرد که ابوالهول دانای کل بود و حتی امروزه نیز حکمت ابوالهول ضرب المثل است.
اولین و مشهورترین نمونه در هنر، ابوالهول بزرگ دراز کشیده در جیزه، مصر است که قدمت آن به دوران سلطنت شاه خفره (چهارمین پادشاه سلسله چهارم، حدود 2575 تا 2465 قبل از میلاد می‌رسد). این مجسمه یک مجسمه پرتره از پادشاه است و ابوالهول به عنوان یک نوع پرتره سلطنتی در بیشتر تاریخ مصر ادامه داشته است. اما اعراب ابوالهول بزرگ جیزه را با نام ابوالهول یا «پدر وحشت» می شناسند.
از طریق نفوذ مصر، ابوالهول در آسیا شناخته شد، اما معنای آن در آنجا نامشخص است. ابوالهول تا حدود 1500 سال قبل از میلاد در بین النهرین شناخته شده نبود، زمانی به وضوح از طریق شام وارد عرضه شناخته شدن توسط بسیاری از افراد نیز شد. از نظر ظاهری، ابوالهول آسیایی به طور قابل توجهی با مدل مصری خود در افزودن بال به بدن لئونین تفاوت داشت، ویژگی که در طول تاریخ بعدی آن در آسیا و جهان یونان ادامه یافت. ابداع دیگر ابوالهول ماده بود که برای اولین بار در قرن 15 قبل از میلاد ظاهر شد. بر روی مهرها، عاج ها و فلزکاری، ابوالهول به صورت نشسته بر روی بند خود، اغلب با یک پنجه بلند شده، و اغلب با یک شیر، یک گریفین (قسمتی عقاب و بخشی شیر) یا ابوالهول دیگر جفت می شد.
در حدود 1600 قبل از میلاد، ابوالهول برای اولین بار در جهان یونان ظاهر شد. اشیایی از کرت در پایان دوره مینوی میانی و از گورهای شفت در موکنای در سراسر عصر هلادیک متاخر، ابوالهول را به‌طور مشخص بالدار نشان می‌دادند. اگرچه این مورد از ابوالهول آسیایی مشتق شده بود، نمونه های یونانی از نظر ظاهری یکسان نبودند. آنها معمولاً یک کلاه صاف با برجستگی شعله مانند در بالای سر می گذاشتند. هیچ چیز در زمینه آنها آنها را با افسانه های بعدی مرتبط نمی کرد و معنای آنها ناشناخته باقی مانده است.
پس از 1200 سال قبل از میلاد، تصویر ابوالهول برای حدود 400 سال از هنر یونانی ناپدید شد، اگرچه آنها در آسیا در اشکال و ژست هایی شبیه به دوران برنز ادامه یافتند. در پایان قرن هشتم، ابوالهول دوباره در هنر یونان ظاهر شد و تا پایان قرن ششم رایج بود. اغلب با نقوش شرقی مرتبط است، به وضوح از یک منبع شرقی گرفته شده است، و از نظر ظاهری نمی تواند از نسل مستقیم ابوالهول یونان عصر برنز باشد. ابوالهول یونانی متأخر تقریباً همیشه ماده بود و معمولاً کلاه گیس بلندی را که در مجسمه‌های معاصر به سبک Daedalic شناخته می‌شد می‌پوشید. بدنش معمولا زیبایی خاصی داشت و بالها شکل انحنای زیبایی پیدا کردند که در آسیا ناشناخته است. ابوالهول‌ها گلدان‌ها، عاج‌ها و آثار فلزی را تزئین می‌کردند و در اواخر دوره باستانی به‌عنوان تزیینات روی معابد وجود داشت. اگرچه بافت آنها معمولاً برای قضاوت معنای آنها کافی نیست، اما ظاهر آنها در معابد نشان دهنده یک عملکرد محافظتی است.
در قرن پنجم، تصاویر واضحی از رویارویی ادیپ و ابوالهول بر روی نقاشی‌های گلدانی ظاهر شد، معمولاً ابوالهول بر روی ستونی قرار داشت بناهای دیگر دوران کلاسیک، ادیپ را در نبرد مسلحانه با ابوالهول نشان می‌دادند و مرحله‌ای از افسانه را پیشنهاد می‌کردند که در آن رقابت های جسمی و فیزیکی بین ابولهول و ادیپ رخ می داد. در ادبیات به این مورد معمولا اشاره ای نشده است، اما نبرد انسان‌ها و هیولاها در هنر آسیایی از دوران ماقبل تاریخ تا زمان هخامنشیان رایج بوده باشد، و هنر یونانی ممکن است از خاورمیانه مضمونی تصویری اتخاذ کرده باشد که ادبیات یونانی در آن هیچ اشتراکی نداشته است.